Γυναίκες του Νεπάλ

Χρόνια περιπλανιέμαι σ’ αυτή την ονειρική χώρα, απολαμβάνω και ευφραίνομαι τα λαμπερά της χρώματα, την ακατάσχετη βρωμιά, τους γελαστούς ανθρώπους, τους ασκητές-που φωτοβολώντας γαλήνη και ηρεμία ψέλνουν και διαβάζουν ολημερίς τα ιερά κείμενα-και αφήνω την γλύκα της να με αποπλανήσει.

Μπερδεύομαι και χάνομαι γιατί με μαγεύει ο χώρος, ο λόγος, ο τρόπος ζωής. Η βραδύτητα, η νωχελικότητα,  τα παμπάλαια μοναστήρια, οι φαντασμαγορικοί ναοί, οι πολύβουες γιορτές, αποτελούν τον ισχυρό λόγο των επισκέψεών μου. Η διέξοδος αλλά και το καταφύγιο μου από τον στείρο μηχανισμό του υλιστικού και ευδαιμονιστικού καταναλωτικού πολιτισμού, της δυτικής τεχνολογικής κουλτούρας. Γιατί, κάθε μέρα εκεί είναι κι ένας καινούργιος έρωτας που έχει μια μεταφυσική βάση, ψηλαφητή. Παρακολουθώντας το δράμα του Νεπάλ νοιώθω σαν να μου ξεριζώνουν την καρδιά. Στα ερείπια του πρόσφατου καταστροφικού σεισμού των 7,8 Ρίχτερ που έπληξε τη χώρα  έχει στηθεί  μια πρωτοφανής επιχείρηση δουλεμπορίου με θύματα μικρά παιδιά, από την ηλικία των 8 ετών και φυσικά κορίτσια, τα οποία εξαφανίζονται από δουλεμπόρους  οι οποίοι τα πουλάνε σε κυκλώματα παιδικής πορνείας και σε εργοστάσια.

Στο Νεπάλ των 140.000τχ και των 27.000.000εκ. κατοίκων, το 71%  του πληθυσμού ζει σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας και η κατάσταση φυσικά έχει επιδεινωθεί μετά τον σεισμό της 25^ης Απριλίου.  Το 46% του εισοδήματος συγκεντρώνεται στα χέρια του πλουσιότερου 10% ενώ η τελευταία μορφή ουσιαστικής δουλείας καταργήθηκε μόλις τον Ιούλιο του 2000. Τότε απελευθερώθηκαν 226.000 χιλ. εργάτες γης και οι οικογένειές τους που ζούσαν σε καθεστώς ημι-δουλείας χωρίς όμως να ληφθεί κάποιο μέτρο ένταξής τους στην κοινωνία. Ο προϋπολογισμός του 2004 προέβλεπε για τον καθένα απ’ αυτούς μισό δολάριο το χρόνο. Η διαφθορά είναι απερίγραπτη. Έχοντας ριζωμένη βαθιά τη ρατσιστική περιφρόνηση προς τις κατώτερες κάστες, η άρχουσα ελίτ λεηλατεί κυριολεκτικά την ξένη βοήθεια που κατευθύνεται προς το πάμφτωχο Νεπάλ. Σε μια χώρα όπου το 50% του προϋπολογισμού της προέρχεται από την ξένη βοήθεια και το 25% από τα εμβάσματα των μεταναστών,  τελικά μόλις το 3% της ξένης βοήθειας φτάνει στους πραγματικούς δικαιούχους που την έχουν ανάγκη. 

Οι πολίτες της χώρας βιώνουν μια μόνιμη κρίση, μέσα σ’ αυτή τη λαίλαπα περισσότερο θιγόμενες είναι οι γυναίκες, οι οποίες σηκώνουν στις πλάτες τους όλο το φορτίο της οικογένειας, το μεγάλωμα των παιδιών, την φροντίδα των ηλικιωμένων, συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα απασχολούμενες σε ελαστικές μορφές εργασίας. Πολλές γυναίκες ζουν με την απειλή βίας πάνω από τα κεφάλια τους, χωρίς ν’ απολαμβάνουν ούτε τα θεμελιώδη δικαιώματα. Υποχρεωτικά προξενιά, οικογενειακή βία, εγκλήματα τιμής και τράφικινγκ. Οι διακρίσεις που υφίστανται σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο τις καταδικάζουν εκ γενετής. Ο συνδυασμός της φτώχειας και του χαμηλού κοινωνικού status, είναι ο σιωπηλός φονιάς γυναικών και κοριτσιών.

Το 40% των κοριτσιών παντρεύονται πριν συμπληρώσουν τα 15 τους χρόνια  ( πριν την έμμηνο ρύση, μερικές μάλιστα τις έχουν παντρέψει 2 ή 3 ετών με πολύ μεγαλύτερους άνδρες) και το 35% των γυναικών και κοριτσιών δουλεύουν στα πορνεία της Ινδίας. Περίπου 100.000-160.000χιλ. γυναίκες και κορίτσια οδηγήθηκαν εκεί επειδή τους υποσχέθηκαν γάμο ή μια καλή δουλειά. Οι περισσότερες μένουν χήρες ενώ είναι ακόμη παιδιά. Ο σύζυγος διατηρεί συνήθως σχέσεις και με άλλες γυναίκες, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να γεννιούνται οροθετικά παιδιά. Όταν παντρεύονται αυτές οι γυναίκες πηγαίνουν στο σπίτι του άνδρα τους μαζί με την μητέρα του, τον αδελφό του κλπ. Συνήθως τις νύφες τις κακομεταχειρίζονται και όταν χηρεύουν τις πετούν στο δρόμο γιατί τις θεωρούν γρουσούζες και υπεύθυνες για τον θάνατο. 

Σύμφωνα με το νόμο, οι γυναίκες δεν μπορούν να κληρονομήσουν γη. Μόνο σε περίπτωση που μια γυναίκα είναι άνω των 35 και ανύπαντρη μπορεί να διεκδικήσει. Αλλά, αν φτάσεις σ’αυτή την ηλικία χωρίς άνδρα είσαι εκτός κοινωνίας!! Επιπλέον, κάθε χρόνο εκατοντάδες φτωχές γυναίκες στις επαρχίες του Νεπάλ κακοποιούνται αφού κατηγορούνται ότι είναι μάγισσες. Παράλληλα, η μετανάστευση των γυναικών έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια. Οι μετανάστριες εργάζονται ως νοσοκόμες και ως οικιακοί βοηθοί ή διοχετεύονται στο χώρο της διασκέδασης. Οι πράκτορες ή οι εργοδότες τους κρατούν τα διαβατήρια και τους επιβάλλουν μια ζωή σκλαβιάς χωρίς εκείνες να μπορούν να διαμαρτυρηθούν. Αρκετές Νεπαλέζες αναγκάζονται να εργαστούν ως οικιακοί βοηθοί  στις χώρες της  Μέσης Ανατολής. Οι γυναίκες αυτές υφίστανται άγρια σωματική, ψυχολογική και σεξουαλική κακοποίηση που κανείς δεν αντιλαμβάνεται καθώς είναι κλεισμένες μέσα στα σπίτια όπου εργάζονται και φυσικά οι εργοδότες τους αντιμετωπίζουν ένα καθεστώς ατιμωρησίας επειδή η νομοθεσία στις χώρες αυτές παρουσιάζει μεγάλα κενά. 

    

Δεκαπέντε οικιακές βοηθοί από το Νεπάλ  αυτοκτόνησαν στο Λίβανο εξαιτίας της κακομεταχείρισης που υφίσταντο. Το να είσαι φτωχός στο Νεπάλ είναι σαν να είσαι ο φτωχότερος των φτωχών. Τα περισσότερα νοικοκυριά δεν έχουν ηλεκτρικό ρεύμα και νερό. Γι’ αυτούς/ες δεν υπάρχουν σε καθημερινή βάση χιλιάδες ειδήσεις για να δουν στο Ιντερνέτ. Η παραγωγή και η προετοιμασία του φαγητού είναι μια χρονοβόρα εργασία. Οι γυναίκες πρέπει να συλλέξουν καυσόξυλα και να φέρουν ο νερό που χρειάζεται για το μαγείρεμα, το πλύσιμο, ακόμη και για την ατομική υγιεινή.  Περνούν μέχρι και πέντε ώρες την ημέρα συλλέγοντας ξύλα και μέχρι τέσσερις ώρες προετοιμάζοντας γεύματα και διάφορες οικιακές εργασίες.

  

Η οργάνωση όμως των γυναικών σε επίπεδο γειτονιάς είναι εντυπωσιακή. Εκεί πρωτοστατούν οι νοικοκυρές, γνωρίζονται μεταξύ τους, ξέρουν τι συμβαίνει στη γειτονιά, συμμερίζονται τις δουλειές  και τα προβλήματα της καθημερινότητας. Οι νοικοκυρές είναι το πιο παραμελημένο κομμάτι της κοινωνίας, βιώνουν ξεκομμένες την μεγαλύτερη βία. Οι αγρότισσες παρέχουν το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας για την καλλιέργεια, από την προετοιμασία του εδάφους για την σπορά μέχρι τη συγκομιδή. Μετά τη συγκομιδή είναι σχεδόν αρμόδιες για ασχολίες όπως η επεξεργασία, η αποθήκευση, η πώληση των προϊόντων. Παρόλα αυτά δεν μπορούν να κληρονομήσουν γη.

Αν μια γυναίκα κληρονομήσει λεφτά μπορεί ν’ αγοράσει γη, αλλά δεν επιτρέπεται να την καλλιεργεί. Μπορεί να προσλάβει άνδρα να την καλλιεργεί αλλά μόνο όταν είναι παντρεμένη. Όλα δηλαδή είναι τακτοποιημένα για να μην μπορεί μια γυναίκα να ζήσει ανεξάρτητη. Στον αγροτικό τομέα όπως και στον τομέα της υφαντουργίας, η πλειοψηφία των γυναικών δουλεύει κάτω από συνθήκες καταναγκαστικής εργασίας, δηλαδή ανασφάλιστη εργασία, πολύ χαμηλά αμειβόμενη και εργασία που διαρκεί πολλές ώρες.

Παρ’ όλες τις αντιξοότητες οι γυναίκες του Νεπάλ διαθέτουν μια απίστευτη αυθεντικότητα και όρεξη για ζωή, εντυπωσιάζουν δε με την επιδεξιότητα με την οποία δουλεύουν. Γυναίκες εργάτριες, νοικοκυρές, αγρότισσες, γυναίκες του μόχθου και του αγώνα για ένα καλύτερο αύριο, γυναίκες αφτιασίδωτες, ντόμπρες, περήφανες. Ένα άλλο Νεπάλ, των γυναικών που αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους στην εργασία και τη ζωή.

Συνάντησα εκεί τις πιο καλοσυνάτες γυναίκες, μου πρόσφεραν απλόχερα τη βοήθεια τους και την φιλία τους. Γυναίκες ταπεινές, του μόχθου και της βιοπάλης. Θα τις θυμάμαι πάντα με μεγάλη νοσταλγία.